Συναισθηματική Κακοποίηση Μέρος 1

Τι είναι, πώς να την εντοπίσεις και πώς να την αντιμετωπίσεις.

ΜΕΡΟΣ 1ο

ΤΙ ΕΙΝΑΙ;

«Καθισμένη αναπαυτικά σε ένα βαγόνι του τρένου, σκεφτόμουν ενθουσιασμένη όσα μου συνέβαιναν το τελευταίο διάστημα. Ήμουν 22 χρονών, είχα τελειώσει την σχολή μου, μόλις είχα βρει μια καταπληκτική δουλειά, είχα νοικιάσει δικό μου διαμέρισμα και ξεκινούσα την ενήλικη ζωή μου με πολύ καλές προοπτικές. Η ζωή ανοιγόταν μπροστά μου και με περίμενε να την ζήσω… Ένας νεαρός, αρκετά γοητευτικός, κάθισε δίπλα μου και μετά από λίγο πιάσαμε την κουβέντα. Εργαζόταν και αυτός σε μια πολύ καλή εταιρεία και ανακαλύψαμε ότι είχαμε πολλά κοινά ενδιαφέροντα… Έτσι, ξεκίνησε η σχέση μας. Ήταν τόσο καλός μαζί μου, τόσο περιποιητικός, παρόλο που είχε κακοποιηθεί σαν παιδί, όπως μου είχε εξομολογηθεί. Πάντα υποχωρούσε σε αυτά που εγώ ήθελα, πάντα έβαζε μπροστά τις δικές μου επιθυμίες και ανάγκες. “Τελικά υπάρχει ο πρίγκηπας του παραμυθιού”, σκεφτόμουν… Ώσπου μια μέρα μου ανακοίνωσε ότι παραιτήθηκε από την δουλειά του, γιατί τον έπνιγε, και αποφάσισε να πάμε να ζήσουμε σε μια επαρχιακή πόλη για να είμαστε πιο ήσυχα. Δεν ήθελα να αφήσω την καινούρια μου δουλειά, το καινούριο μου σπίτι, την καινούρια μου ζωή, αλλά τον αγαπούσα πάρα πολύ και αποφάσισα να τον ακολουθήσω.

Η καινούρια πόλη απείχε πολλά χιλιόμετρα από όλους τους συγγενείς και φίλους μου. Ένιωθα τόσο μόνη, αλλά πίστευα ότι άξιζε τον κόπο αφού είμασταν μαζί. Αυτό που με ξάφνιασε ήταν ότι αγόρασε ένα όπλο που το είχε πάντα μαζί του. Είπε ότι ήταν απαραίτητο για την ασφάλειά μας, και τον πίστεψα. Πέντε ημέρες πριν το γάμος μας με χτύπησε πρώτη φορά. Δεν μπορούσα να το πιστέψω… Αυτός ο καλός, ο ευγενικός άνθρωπος…Με δάκρυα στα μάτια μου ζήτησε συγνώμη. Ήταν τόσο αγχωμένος, μου είπε. Τον συγχωρέσα! Με χτύπησε άλλες δύο φορές στον μήνα του μέλιτος. Αυτό κράτησε περίπου δυόμισι χρόνια. Δεν μιλούσα σε κανέναν για αυτό, επειδή δεν είχα συνειδητοποιήσει ότι ήμουν θύμα κακοποίησης. Πίστευα ότι ο άνθρωπος που αγαπούσα βρισκόταν σε μια δύσκολη κατάσταση και εγώ ήμουν εκεί για να τον βοηθήσω. Όταν βρέθηκα με το πιστόλι του να με σημαδεύει στον κρόταφο συνειδητοποίησα την πραγματικότητα και τρόμαξα. Τότε έσπασα την σιωπή μου και μίλησα σε όλους: στην αστυνομία, στους γείτονες, στους γονείς μου…σε όλους. Και ελευθερώθηκα… δύσκολα, πολύ δύσκολα, αλλά ελευθερώθηκα. Τώρα είμαι παντρεμένη με έναν καταπληκτικό άνθρωπο και έχω τρία υπέροχα παιδιά. Τα σημάδια στην ψυχή μου υπάρχουν ακόμα, αλλά με τον καιρό και με την αγάπη που με περιβάλει, πιστεύω ότι θα επουλωθούν τελικά.»

Αναγνωρίζεις κάτι από αυτά που αναφέρονται στην παραπάνω ιστορία, στην ζωή σου; Τότε υπάρχει πιθανότητα να είσαι θύμα κακοποίησης. Τι είναι όμως η κακοποίηση;

Κακοποίηση

Με τον όρο κακοποίηση εννοούμε την κακομεταχείριση ενός ατόμου από ένα άλλο άτομο. Η κακοποίηση μπορεί να εμφανιστεί με διάφορες μορφές: σωματική, συναισθηματική, λεκτική, σεξουαλική, οικονομική, κοινωνική, πνευματική. Ο όρος επίσης αναφέρεται και στην κατάχρηση της εξουσίας, όπως, π.χ., από κυβερνητικούς αξιωματούχους, εκκλησιαστικούς ηγέτες, εργοδότες. Η κακοποίηση μπορεί να εκδηλωθεί σε όλες τις ηλικιακές ομάδες (βρέφη, παιδιά, έφηβοι, νέοι, μεσήλικες, ηλικιωμένοι) και σε όλους τους χώρους που δραστηριοποιείται ένα άτομο (σπίτι, σχολείο, εργασία, εκκλησία, αθλητικές ομάδες, κοινωνικές δομές κ.λπ.).

Η πιο γνωστή μορφή κακοποίησης είναι η σωματική κακοποίηση (βία), η οποία ορίζεται ως η χρήση δύναμης για υποταγή κάποιου στη θέληση και τους σκοπούς ενός άλλου ατόμου. Η βία μπορεί να εκδηλώνεται άμεσα και ενεργητικά ή να είναι απλή απειλή για χρήση βίας. Η βία αποκλείει την πειθώ, την λογική συνεννόηση και την ειρηνική επίλυση των διαφορών. Μέσα στα πλαίσια της σωματικής κακοποίησης εντάσσεται και η σεξουαλική κακοποίηση η οποία ορίζεται σύμφωνα με τον νόμο ως «κάθε συνουσία ή άλλη σεξουαλική πράξη που συντελείται εκ μέρους κάποιου χωρίς τη συγκατάθεση του άλλου προσώπου»

Τα 5 Βήματα της Βίας

Στην πραγματική ιστορία που παρατίθεται στην αρχή του κειμένου, διακρίνονται καθαρά 5 βήματα που οδηγούν στην κακοποίηση

1) Ο κακοποιητής αποπλανά και γοητεύει το θύμα:

Με αυτό τον τρόπο κερδίζει την εμπιστοσύνη του άλλου ατόμου και το κάνει να εξαρτάται συναισθηματικά από αυτόν.

2) Ο κακοποιητής απομονώνει το θύμα:

Αφού ολοκληρώσει το πρώτο στάδιο, ο κακοποιητής περνάει στην δεύτερη φάση του σχεδίου του, που είναι να απομονώσει το θύμα από το υποστηρικτικό του περιβάλλον (οικογενειακό, φιλικό, κ.λπ.) για να είναι αβοήθητο και να μπορεί να το χειρίζεται όπως θέλει.

3) Εισάγει την απειλή και παρατηρεί την αντίδραση του θύματος:

Πριν φτάσει στο στάδιο της κακοποίησης θα αρχίσει να απειλεί για να δει τις αντιδράσεις. Αυτές οι αντιδράσεις θα του δείξουν πώς θα προχωρήσει στη συνέχεια.

4) Ξεκινάει η πρώτη κακοποιητική συμπεριφορά και μετά ζητά συγνώμη:

Για τον κακοποιητή αυτό είναι το πρώτο τεστ στην ανεκτικότητα του θύματος. Ζητά συγνώμη, συνήθως με πολύ δραματικό τρόπο, και η σχέση επανέρχεται στην προηγούμενη, ίσως και σε καλύτερη κατάσταση. Από εδώ και πέρα ξεκινάει ο κύκλος της κακοποίησης, που θα αναλύσουμε παρακάτω. Απαραίτητη προϋπόθεση για την διατήρηση αυτού του κύκλου είναι η σιωπή!

5) Θάνατος:

Υπάρχουν 4 εναλλακτικές για να λήξει μια κακοποιητική σχέση : α) ο κακοποιητής αποφασίζει να αποταθεί σε έναν ειδικό για να θεραπευτεί, β) το θύμα ξεφεύγει από την σχέση, όπως η κοπέλα της ιστορίας μας γ) το θύμα, μη βρίσκοντας τρόπο να ξεφύγει, αυτοκτονεί, δ) το θύμα δολοφονείται από τον κακοποιητή του.

Ο Κύκλος της Βίας

Η κακοποιητική συμπεριφορά, ακολουθεί μια κυκλική πορεία, που κάθε φορά που επαναλαμβάνεται μπορεί να έχει και πιο έντονη εκφορά:

α) Στην πρώτη φάση αρχίζει να κλιμακώνεται η ένταση ανάμεσα στα δύο μέρη.

β) Όταν φτάσει στο κατάλληλο επίπεδο έντασης, εκδηλώνεται η φάση της επίθεσης.

γ) Με την λήξη του κακοποιητικού περιστατικού, ο κακοποιητής δείχνει μεταμέλεια και ζητά συγνώμη.

δ) Οπότε και κλείνει ο κύκλος με την συμφιλίωση, τον “μήνα του μέλιτος”, που διαρκεί μέχρι να ξεκινήσει ο επόμενος κύκλος βίας.

Μια μικρή παρένθεση…

Τι πρέπει να προσέξεις όταν βγαίνεις ραντεβού

Επειδή η πρόληψη είναι καλύτερη από την θεραπεία, όταν ξεκινήσεις να βγαίνεις με κάποιον, να προσέχεις αν εκδηλώνει κάποιες από τις παρακάτω συμπεριφορές:

Επιμένει να γίνεται το δικό του και δεν συμβιβάζεται
Έχει ξεσπάσματα θυμού
Είναι αγενής με τους άλλους
Κρίνει εσένα και την οικογένεια σου
Είναι ζηλιάρης και κτητικός
Είναι παρανοϊκός
Σε απειλεί
Είναι υπερβολικά περιποιητικός
Σε εξυψώνει συνέχεια και μειώνει τον εαυτό του
Κάνει συνέχεια υποχωρήσεις

Ο κακοποιητής δεν θα ρισκάρει να γίνει κακοποιητικός μέχρι να εξασφαλίσει ότι δεν θα φύγεις. Πρώτα θα προσπαθήσει να σε κερδίσει και να σε απομονώσει από φίλους και συγγενείς. Δες αν σέβεται τα όριά σου. Συχνά η βία εκδηλώνεται μετά τον γάμο ή την γέννηση ενός παιδιού, όπου είναι λιγότερο πιθανό να φύγεις.

Συναισθηματική Κακοποίηση

Η κακοποίηση, όπως έχει ήδη αναφερθεί, εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους, αλλά όλοι αυτοί οι τρόποι αφήνουν πάντα ένα συναισθηματικό αποτύπωμα που μένει ανεξίτηλο, είτε το θύμα θυμάται κάθε λεπτομέρεια είτε έχει αποστασιοποιηθεί. Για τον λόγο αυτό, θα ασχοληθούμε κυρίως με την συναισθηματική κακοποίηση (συχνά χρησιμοποιείται εναλλακτικά με τον όρο ψυχολογική κακοποίηση), η οποία είναι ένα μοτίβο συμπεριφοράς κατά την οποία ο κακοποιητής προσβάλει, ταπεινώνει και γενικά προκαλεί φόβο στο άλλο άτομο για να του ασκεί έλεγχο. Η συναισθηματική κακοποίηση, λοιπόν, συμβαίνει όταν κάποιος θέλει να σε ελέγξει χρησιμοποιώντας σαν εργαλείο τα συναισθήματα αντί για την σωματική βία.

Καθώς το θέμα είναι αρκετά εκτενές, η μελέτη μας θα περιοριστεί στην κακοποίηση μέσα στην σχέση των ζευγαριών και θα επικεντρωθούμε στην γυναίκα ως θύμα. Είναι γνωστό ότι υπάρχουν αρκετοί άντρες που κακοποιούνται μέσα σε μία σχέση, αλλά καθώς τα καταγεγραμμένα περιστατικά δείχνουν ότι το ποσοστό των κακοποιημένων γυναικών είναι μεγαλύτερο, ξεκινάμε με αυτές.

Η κακοποίηση πάντα έχει ως κίνητρο την επιθυμία για εξουσία και έλεγχο!